het toelaten van pijn

Nu de dood meer en meer bespreekbaar wordt, zijn veel mensen anders gaan denken over het stervensproces. Meer en meer mensen willen sterven op een wijze die zo weinig mogelijk pijn en zoveel mogelijk psychologische ondersteuning biedt. Zij wensen een waardige dood, zij willen hun zaakjes op waardige wijze afhandelen. Veel mensen willen sterven in hun eigen vertrouwde omgeving, in hun eigen huis, hun eigen bed. Wanneer dat niet mogelijk is wordt er vaker en vaker naar wegen gezocht om toch een zo liefdevolle en zorgzame omgeving te scheppen dat de betrokkene zich thuis voelt. Ook dan is het echter zaak om niet in een valkuil verstrikt te raken door je te beperken tot het verlichten van het ongemak van de stervende. Vaak is er weinig aansporing om door de identificatie van het lichaam met 'wie we werkelijk zijn' of het bewustzijn met 'de gehele werkelijkheid' heen te breken. Dan wordt de mogelijkheid tot spiritueel ontwaken die deze gelegenheid biedt niet benut. Een vrouw die stervende in een ziekenhuisbed lag en veel pijn leed, zei: "Als de mensen mijn kamer binnenkomen, kan ik zien wie van hen zich geopend heeft voor zijn eigen lijden. Zij zijn diegenen die zich ook open kunnen stellen voor mijn situatie. Degenen die zich nog niet geopend hebben voor hun eigen pijn, die dit alles niet gebruiken om zelf een stapje dieper te gaan zijn gespannen. Ze zijn nerveus, en - eerlijk gezegd - niet van erg grote hulp. Als ik blijk geef van pijn, vertrekken ze hun gezicht in een grimas. Zij maken de pijn tot vijand." Stephen Levine warme groet jeltje