het laatste moment afsluiting

Mensen die leven in de totaliteit die ook de dood omvat schijnen veel minder te lijden. Zij houden zich niet op een ziekelijke manier met de dood bezig, maar staan in het lieflijke heden, en richten hun levensenergie op ieder kostbaar moment dat hun nog rest. Ik heb mensen gekend wier hele leven een voorbereiding vormde op de dood. Maar er zijn maar heel weinig mensen die hun hart en hun geest diepgaand hebben onderzocht als een volmaakte voorbereiding op wat er verder ook mag komen, of dat nu de dood, ziekte, verdriet of vreugde is.
Wie is er werkelijk op voorbereid om te sterven? Wie heeft zo volledig geleefd dat hij zich niet bedreigd voelt door de voorstelling dat hij er niet meer zal zijn? Want het is alleen maar ons eigen idee van de dood dat ons angst aanjaagt. Het is het onbekende waar we voor terugdeinzen.
Hoe vaak lijken we niet op het mishandelde kind op de voorpagina van de krant, dat door een medelijdende verpleegster de kamer wordt uitgedragen, maar dat over haar schouder heen zijn handjes uitstrekt naar zijn moeder en 'mamma, mamma' roept tegen de vrouw die door twee politieagenten aan de andere kant van de kamer wordt vastgehouden, gearresteerd omdat ze haar kind brandwonden heeft toegebracht en het de botten heeft gebroken? Hoe veel mensen reiken niet vertwijfeld terug naar de hel van het bekende in plaats van zich te durven openstellen voor het onbekende met het geduld en de warmte die in ons eigen hart een plaats scheppen voor onszelf en anderen?
Ik heb mensen ontmoet die door de dood volledig in het leven kwamen te staan en daardoor gesterkt werden in hun overtuiging dat er iets is dat gewoon doorgaat, iets dat niet kan worden aangeraakt door het afsterven van het lichaam. Ik heb mensen die hun leven lang in angst geleefd hadden met een nieuwe openheid het ogenblik van hun dood tegemoet zien treden, waardoor ze een gevoel van volledigheid ervoeren dat ze eerder nooit hadden gekend.
Ik heb aan het sterfbed gezeten van mensen die door pijn en angst zo volkomen gesloten waren dat ze zelfs geen afscheid konden nemen van de mensen die hun het meest nastonden. Er bleef zoveel onuitgesproken en ongedaan dat alle betrokkenen zich daardoor beroofd voelden van het contact dat ze zo graag gewild hadden.
Ik heb ook mensen meegemaakt die uitriepen 'O God, ik niet!' toen hun werd meegedeeld dat ze aan een ongeneeslijke ziekte leden, maar die na enkele maanden van diepe inkeer rustig hun ogen konden sluiten om op het moment dat ze werkelijk heengingen te fluisteren: 'Lieve Here Jezus'.


Stephen Levine

Warme groet Jeltje