Is troosten een kunst?

Naar aanleiding van het overlijden van mijn moeder liet ik mijn gedachten eens gaan over troosten.

Vaak kijk je naar de wanhoop en het verdriet in de ogen tegenover je. Je wilt zo graag helpen, je wilt zo graag het verdriet verzachten. Maar hoe? Hoe kan je troost geven bij zo'n groot verdriet? Woorden blijven steken in je keel, omdat geen van allen de juiste toon kan raken. Maar dát kun je natuurlijk ook gewoon zeggen. 'Sorry, ik weet niet wat ik moet zeggen.' zegt vaak genoeg. Soms is het verdriet té groot om er de juiste woorden voor te vinden. Je kunt dan beter zeggen: "Ik weet het niet".

Zelf heb ik gemerkt dat mensen het eng vinden iets te zeggen. Ze vinden dit zelfs zo eng, dat ze het liefst de persoon uit de weg gaan. Negeren. Maar wat is er eng aan verdriet? Het kan ons iedere dag zelf treffen en hoe zouden wij het vinden wanneer we juist dan genegeerd worden? Als je geen woorden weet, leg dan een arm om iemand zijn schouders heen. Of probeer voor iemand klaar te staan in emotionele of in praktische zin. Bijvoorbeeld iemand verlichten bij dagelijkse verplichtingen zoals de kinderen van school halen of de boodschappen doen. Ook dát is troosten.

Een prachtige vorm van troost is het herinneren van de overlijdensdatum of geboortedag en juist op die dag even bellen om sterkte te wensen. Je hoeft geen gesprek aan te gaan van een uur. Even zeggen dat je in gedachte bij hem of haar bent, kan voor zoveel genegenheid en troost zorgen...

Bij een goede manier van troosten kun je denken aan: (actief) luisteren, steunen, begrip tonen, warmte en liefde tonen, bescherming bieden, knuffelen, praten en door er gewoon te zijn. Luisteren is vaak belangrijker dan woorden. Laat de ander zijn verhaal doen, zonder onderbrekingen. Kijk hem aan, pak eventueel zijn of haar hand. Door goed te luisteren, krijgen de woorden de kans je hart te raken. En wanneer dit gebeurt, komen de juiste woorden vanzelf uit je mond. En luisteren doe je niet eenmaal, niet tweemaal, maar net zo vaak als de ander zijn verhaal wil vertellen.
Soms moet iemand gestimuleerd worden zijn of haar verhaal te doen. Je kunt hierbij helpen door het stellen van bepaalde vragen zoals:

1) Vraag naar de manier waarop het is gegaan
2) Vraag naar de band die hij/zij samen hadden
3) Vraag naar herinneringen
4) Vraag naar praktische hulp (kan je iets voor iemand doen?)
5) Laat niet iemand contact met jou hoeven opnemen, maar neem zelf contact op
6) Geef alle ruimte aan het verhaal en blijf zelf op de achtergrond
7) Wees er voor de ander, maar respecteer wel diens privacy
8) Heb respect en geef geen (waarde)oordeel wanneer hij/zij de dingen anders wil doen of anders ziet
9) Gun iemand zijn verdriet, niet alle tranen hoeven opgevangen te worden.

Ieder mens heeft het nodig te worden aangeraakt, geknuffeld of gekoesterd. Op momenten van verdriet, is deze behoefte nog veel sterker. In ons land deinzen we hier - jammer genoeg - snel voor terug, omdat het verkeerd begrepen kan worden. Een aanraking geeft echter een tedere bescherming en kan zelfs een heilzame werking hebben. Denk bijvoorbeeld aan een knuffel, een arm, een hand. Een goede aanraking is niet bezitterig, maar laat de ander zijn vrijheid en geeft de mogelijkheid tot een contact vol vertrouwen.

Warme groet Jeltje