Toen ik de kamer binnenkwam, ontmoetten de heldere ogen van haar moeder de mijne met een warme glimlach en een gevoel van kalmte en rust. Kennelijk was ik daar niet om de moeder te helpen, maar om de angst van haar dochters, die zich in de deuropening verdrongen, weg te nemen, omdat ze zelf in het reine moesten komen met het op handen zijnde sterven van hun moeder.
Toen ze het erover had dat ze net uit het ziekenhuis was teruggekomen en dat de doktoren hadden gezegd dat het vermoedelijk de laatste keer was geweest, was het duidelijk dat ze zich praktisch niet meer met haar lichaam identificeerde, terwijl ze met de paar lokken grijze haren lag te spelen die ze na de chemoteherapie nog over had. Ze had volledig aanvaard dat haar lichaam lag weg te teren. Ik had het gevoel dat ik maar heel weinig voor haar hoefde te doen.
Toen ik op het punt stond om weg te gaan, vroeg ik of er misschien iets was dat de openheid die ze kennelijk zo duidelijk bezat in de weg stond. Ze zei dat ze zich redelijk goed voelde, soms alleen een beetje ontredderd, een beetje in de war en dat ze geen idee had waar dat aan lag. Dit kon natuurlijk best het gevolg zijn van de verandering van voeding, van het gewichtsverlies, van de giftige stoffen in haar lichaam of van een aantal bij-factoren van haar ziektebeeld. Maar ik had het gevoel dat het ook wel eens het gevolg kon zijn van de zeer sterke pijnstillende middelen die haar volgens haar dochters door de dokter werden toegediend. Ze zei dat ze eigenlijk haast geen pijn had, maar dat de doktoren hadden gezegd dat het allemaal toch al moeilijk genoeg was en dat ze zo tenminste niet ook nog pijn hoefde te lijden.
Ze hadden haar een relatief hoge dosis van een bepaald pijnstillend middel gegeven, dat ze met de regelmaat van de klok moest innemen. we hadden het er kort over hoe zich daarna voelde en ik stelde voor dat ze de dosis misschien wel eens zou kunnen verminderen om te kijken of er inderdaad een bepaalde grens was waar er geen verlies van helderheid zou optreden, terwijl ze toch de pijn nog onder controle had. Een punt waarop de pijn niet merkbaar zou toenemen, maar waarop ze ook in staat zou zijn om haar helderheid van geest te behouden. Het was een zeer delicaat evenwicht, maar ze kon het naar eigen believen proberen en kijken hoe het voelde.
Terwijl ik haar op deze mogelijkheid opmerkzaam maakte, ging ik bij mezelf na of ik wilde dat er een verandering in haar toestand zou optreden, of ik een of ander motief kon bedenken waarom ik haar iets wilde 'verkopen', waarvan ik dacht dat het het beste voor haar zou zijn. Maar ik vond helemaal niet dat ze zo nodig iets 'moest' doen. Het was werkelijk bedoeld als een alternatief, waarvan ze zelf al dan niet gebruik kon maken.
Haar dochter vertelde me dat haar moeder de volgende dag de dosis had verminderd en in een paar uur tijds merkte dat de pijn weliswaar toenam, maar dat ze eveneens veel helderder van geest was. En dat ze een paar dagen later op haar eigen manier was gestorven, helder van geest, omgeven door haar familie, in staat om op een directe en liefhebbende manier afscheid te nemen. Ze stierf als iemand uit één stuk, die de verantwoordelijkheid voor zijn leven op zich neemt vanuit een gevoel van liefde voor zichzelf en voor anderen.
Stephen Levine
Geen opmerkingen:
Een reactie posten